کمانکش کور

توضیحات

… نابغه، مسيرِ انشعاباتِ پياپى‏ را تا رهيابى به ساده‏ترين عنصر وجودى‌اش كه همانا شاخۀ «بنيادى» است ناگزير درمی‌نوردد. تمام تحليل‏ها، اين هم‏نهادِ (سنتز) ناممكن را، اين بارقۀ لرزان را فراهم آورده و به آن منتهى مى‏شوند. و كلام واپسين این که: «ما به جهان تعلق نداريم»، اما اين نقطه‏نظرِ موجودِ اين‌جهانى است؛ فرشتۀ ديدگان، از جهان، بى‏جهانى مى‏آفريند. رامبراند  ما را به جلاىِ وطن وا مى‏دارد. سرزمين‌اش نوری از هلند است، بد آويخته به ميخ‏پايه‏هاىِ زرین، نوسان می‌کند، عميقاً دستخوش آشوب، مثل بغ‌بغوى كبوتران مقدّس، با هزاران بالِ برگشوده بر انجیلِ زمان، در آمد و شد خیل پيغمبرانِ ژنده‏پوش، گرچه مُطلا آنان هم بینوایانه چشم به آسمان ‏دوخته‌اند. آن چه رامبراند  از ميانِ قشرهای ابتلا و زمان مى‏بيند، ردّ خروشانِ روز و شب در خطۀ پاكى‏هاست؛ در پرتوِ پُرتره‏هاى پیاپى از خویش، آن چه مى‏بيند، زوال تن، و ظهور آرامش در حاشيۀ چشم‌ها و پيشانى است؛ و آن چه را از ميان تجمل و زرق و برق اندام و چهره‏ها مى‏جويد ـ از پیش‌ تثبيت شده  در غیاب با نقاشى ـ جهت توجيه، مشروعيّت‏ گذارها و برزخ‏هاى نكوهيده است. اگر سفر جنون‏آساست، پايانش به برآمدنِ خورشيد ماننده خواهد بود. نيمسوزهاى آتشِ روح، نجات‌دهنده، به زير خاكسترِ گناه به جا مانده‌اند. به زيرِ مادۀ با ثبات و متلاطم تابلوهاىِ رامبراند شراره‌ای در شُرُف تكوين است.
(رامبراند شب و رامبراند روز/صلاح ستیتیه)